Πρόκειται για μια αμφίδρομη και ταυτόχρονα δυναμική σχέση που αξίζει να τη βιώνει κανείς. Πολλές φορές η ανάγνωση ενός ποιήματος ή ενός μυθιστορήματος μας οδηγεί να ψάξουμε στην ιστορία, να συνδεθούμε με το παρελθόν όπως ποτέ δεν είχαμε φανταστεί ή να ξεκαθαρίσουμε όσες συγχύσεις ή παρασιωπήσεις η σχολική ιστορία είχε προκαλέσει στη σκέψη μας. Η ιστορική προσέγγιση πάλι είναι απαραίτητη για να προχωρήσει κάποιος στην ερμηνεία ενός λογοτεχνικού κειμένου, καθώς η ιστορικότητα επιλέγεται από πολλούς ποιητές ή πεζογράφους ως υπόβαθρο και αφορμή για το έργο τους. Ο Καβάφης συνήθιζε να λέει: «Εγώ είμαι ποιητής ιστορικός· ποτέ μου δεν θα μπορούσα να γράψω μυθιστόρημα ή θέατρον· αλλ’ αισθάνομαι μέσα μου 125 φωνές να με λέγουν ότι θα μπορούσα να γράψω ιστορίαν»…
Είναι, λοιπόν, μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πνευματική άσκηση για μας να ανακαλύψουμε και να περπατήσουμε πάνω στις «γέφυρες» που στήνονται ανάμεσα στην ιστορία και τη λογοτεχνία. Σας παραπέμπω επίσης στο άρθρο του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου στην Ελευθεροτυπία, με τίτλο: «Τι ψάχνει η σύγχρονη λογοτεχνία στην Ιστορία;» για περισσότερα: «Η ελληνική πεζογραφία τείνει τα τελευταία χρόνια να αναπτύξει μια προνομιακή σχέση με την ιστορική αναπαράσταση: από τους διωγμούς των Εβραίων της Θεσσαλονίκης, τον Εμφύλιο και τις παιδουπόλεις της Φρειδερίκης μέχρι τις ελληνικές κοινότητες της Μικράς Ασίας και της Οδησσού, τον Εθνικό Διχασμό, το Βυζάντιο, τους Τουρκοκρητικούς και τον Αγώνα του ’21»…
Γύζης Νικόλαος - Ιστορία
O Αριστοτέλης συγκρίνοντας την ιστορία με την ποίηση (= λογοτεχνία) στο κεφ. 9 της «Ποιητικής» του αναφέρει : «Ο γαρ ιστορικός και ο ποιητής…τούτω διαφέρει, τω τον μεν τα γενόμενα λέγειν, τον δε οία αν γένοιτο» (=Γιατί ο ιστορικός και ο ποιητής διαφέρουν κατά τούτο, ότι ο ένας εκθέτει τα γεγονότα όπως συνέβησαν και ο άλλος όπως θα μπορούσαν να συμβούν)· καταλήγει δε στην υπεροχή της «ποιήσεως» έναντι της ιστορίας αιτιολογώντας: «Διό και φιλοσοφώτερον και σπουδαιότερον ποίησις ιστορίας εστίν· η μεν γαρ ποίησις μάλλον τα καθόλου, η δ’ ιστορία τα καθ’ έκαστον λέγει» (= η ποίηση είναι κάτι το φιλοσοφικότερο και σοβαρότερο από την ιστορία· γιατί η ποίηση εκθέτει μάλλον το γενικό, ενώ η ιστορία το ειδικό), λησμονώντας όμως, το παράδειγμα του Θουκυδίδη. Εμείς καλύτερα να θεωρούμε την ιστορία και τη λογοτεχνία ως «συγκοινωνούντα δοχεία» και όχι αντίπαλες δυνάμεις.
