Αντιγράφω από τη στήλη «Διαστάσεις» του Μιχάλη Μητσού, στα σημερινά «Νέα» την αναφορά στη συνέντευξη του Γάλλου φιλοσόφου Μαρσέλ Γκωσέ στη «Φιγκαρό»: Μας είχαν υποσχεθεί µια κοινωνία της γνώσης και αυτό που οικοδοµούµε είναι µια κοινωνία της άγνοιας. Ενώ η εκπαίδευση είναι ένα πρόβληµα πολιτισµού, προσπαθούµε να την αντιµετωπίσουµε µε τεχνοκρατικά µέσα, µια καλύτερη οργάνωση, προώθηση µεταρρυθµίσεων κ.λπ.. Καλές είναι οι µεταρρυθµίσεις, αλλά αν δεν ξέρεις τι µεταρρυθµίζεις δεν οδηγείσαι πουθενά. Πώς είναι δυνατόν το σχολείο να λύσει µε παιδαγωγικά µέσα ένα πρόβληµα πολιτισµού; Πώς είναι δυνατόν να µας κάνει να ξεπεράσουµε την αίσθηση ότι ζούµε σε µια κοινωνία εύθραυστη και ευάλωτη;
Στα σηµερινά σχολεία ούτε µαθαίνουµε ούτε µεταδίδουµε γνώση, λέει ο συγγραφέας της «Ανόδου της δηµοκρατίας». Οµως η µετάδοση είναι κάτι νευραλγικό. Και είναι αυτό ακριβώς που οι κοινωνίες δεν θέλουν ούτε ν’ ακούσουν. Γιατί µετάδοση σηµαίνει στην πραγµατικότητα µια πράξη «επιβολής» της γενιάς των ενηλίκων επί της γενιάς που θα τους διαδεχθεί. Οµως εµείς θέλουµε τα παιδιά µας να µαθαίνουν µόνα τους, σαν να είναι αυτόνοµα άτοµα που οικοδοµούν τις γνώσεις τους. ∆εν τους επιβάλλουµε τίποτα, µε αποτέλεσµα οι παιδαγωγικές µας πρακτικές να χαρακτηρίζονται από την πλήρη απουσία προγραµµατισµένης µετάδοσης. Ποιος ευθύνεται: η κοινωνία, η οικογένεια ή το σχολείο; «Ο αποφασιστικός παράγων σήµερα για το µέλλον των παιδιών είναι η οικογένεια. Σε αυτήν έχει αναζητήσει καταφύγιο η µετάδοση της γνώσης, αφού δεν µπορεί να λειτουργήσει στο σχολείο. Οµως η οικογένεια έχει αποµακρυνθεί από την εκπαιδευτική της αποστολή. Και το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά µας εκπλήσσουν, ενώ εµείς οι ίδιοι έχουµε διαλύσει το πλαίσιο στο εσωτερικό του οποίου το σχολείο µπορούσε να λειτουργήσει ως αποτελεσµατικός θεσµός. Το ερώτηµα πλέον δεν είναι αν πρέπει να αυξήσουµε ή όχι τις θέσεις των εκπαιδευτικών. Αλλά να προβληµατιστούµε για το τι είναι πραγµατικά η εκπαίδευση»….
Με αφορμή τα παραπάνω, σε όποιον αρέσει η φιλοσοφική ανάλυση της ιστορίας και η ιστορία, μπορεί να διαβάσει την «Άνοδο της δημοκρατίας» του Gauchet σε ελληνική μετάφραση. Και για να κατατοπιστείτε περισσότερο, σας παραθέτω το κείμενο από το οπισθόφυλλο της έκδοσης: «Η Ανοδος της δημοκρατίας προτείνει μία φιλοσοφική ιστορία του εικοστού αιώνα και ταυτόχρονα μία θεωρία της δημοκρατίας. Η απομάκρυνση από τη θρησκεία οδηγεί σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι επιδιώκουν να αυτοκυβερνηθούν. Αλλά στην πραγματικότητα αυτός ο κόσμος είναι ο πλέον δύσκολος να ελεγχθεί. Το έργο κάνει μία εμπεριστατωμένη ανάλυση των περιπετειών αυτής της ταραχώδους εξέλιξης, με τις ποικίλες κρίσεις και παρεκκλίσεις της. Οι δύο πρώτοι τόμοι, “Η επανάσταση των νεότερων χρόνων” και “Η κρίση του φιλελευθερισμού”, δημοσιεύονται μαζί, στην ανά χείρας επίτομη έκδοση. Ο πρώτος τόμος αποτελεί ένα είδος προλόγου. Σκιαγραφεί το υπόβαθρο, διερευνώντας με συμπυκνωμένο τρόπο την ενιαία επανάσταση που εκτυλίσσεται από το 1500 ως το 1900, την επανάσταση της αυτονομίας. Κατά κύριο λόγο, επιδιώκει να αναδείξει τις τρεις ιδιαίτερες συνιστώσες του απομαγευμένου κόσμου, από τη σκοπιά της πολιτικής, του δικαίου και της ιστορίας. Η πρωτοτυπία της δημοκρατίας μας έγκειται στον συνδυασμό αυτών των τριών στοιχείων, ένα συνδυασμό που αποτελεί ταυτόχρονα το διηνεκές της πρόβλημα. Ο δεύτερος τόμος παρουσιάζει μία εις βάθος ανάλυση της περιόδου 1880-1914, που αποτελεί τη μήτρα του εικοστού αιώνα, των τραγωδιών και των επιτευγμάτων του.Την εποχή κατά την οποία τίθενται οι βάσεις της φιλελεύθερης δημοκρατίας, χάρη στη σύνδεση του αντιπροσωπευτικού πολιτεύματος με την καθολική ψηφοφορία, το νέο σύμπαν που αναπτύσσεται διαρρηγνύει το κληρονομημένο πλαίσιο του θρησκευτικού σύμπαντος, το οποίο στήριζε το οικοδόμημα των νέων ελευθεριών. Το γεγονός αυτό θα προκαλέσει ολοκληρωτικές παρεκτροπές αλλά θα προωθήσει επίσης την εμβάθυνση και τη σταθεροποίηση των φιλελεύθερων δημοκρατιών.
