Ο συγγραφέας του Logicomix και του Θείου Πέτρου… Απόστολος Δοξιάδης επισημαίνει με το σημερινό του άρθρο στην Καθημερινή πως οι σημερινοί Έλληνες, είμαστε φορείς και δέσμιοι αφηγήσεων του μελοδράματος, ενώ ολοένα και περισσότερο απομακρυνόμαστε συνειδησιακά από την τελεία αφήγηση της τραγωδίας, που θα μπορούσε να ενισχύσει την αυτοσυνειδησία και την υπευθυνότητά μας αναδεικνύοντας πολλές πλευρές της αλήθειας. Αντιγράφω: «…Η μορφολογική διάγνωση των δικών μας καθημερινών αφηγήσεων είναι περιέργως μάλλον εύκολη: οι περισσότερες διέπονται από το ύφος του λογοτεχνικού γένους του μελοδράματος, κοινώς «μελό». Το μελόδραμα έχει ως κυριότερο μορφολογικό χαρακτηριστικό ότι αποτελεί αντανάκλαση μιας ξεκάθαρης, απλοϊκής κοσμοθεωρίας, μιας άποψης για τον κόσμο που κινείται αποκλειστικά στη δίτονη κλίμακα άσπρο/μαύρο, δίχως καμία υποψία γκρίζου – γι’ αυτό άλλωστε αποτελεί τέλεια έκφραση της ακροφιλίας μας. Αντίστοιχα, οι ήρωές του είναι ή απόλυτα καλοί ή απόλυτα κακοί. Το αγνό γενναίο παλικάρι, η πτωχή πλην τίμια κοπέλα, ο σατανικός, φιλήδονος πλούσιος που την ποθεί, καθώς κι ο βρωμερός σπιούνος του, είναι κλασικοί μελοδραματικοί τύποι. Η πλοκή κινείται επίσης με στερεότυπα, με πιο κοινό το αίσιο τέλος, όπου το παλικάρι σώζει την κοπέλα και την οδηγεί νυφούλα στην εκκλησιά, κατανικώντας τα μύρια εμπόδια που του στήνει ο δαιμονικός αντίπαλος. Η αρετή στο τέλος θριαμβεύει και το κακό συντρίβεται κατά κράτος, φέρνοντας δάκρια χαράς στα μάτια των θεατών, που βλέπουν πανευτυχείς να επικυρώνεται η ασπρόμαυρη κοσμοθεωρία τους. Το αίσιο τέλος, βέβαια, μπορεί να αργήσει. Αλλά δεν πειράζει: η καθυστέρηση απλώς αυξάνει την προσμονή και άρα, εντέλει, την απόλαυση. Αν ήθελα να καταγράψω λεπτομερώς τις περιπτώσεις των μελοδραματικών αφηγήσεων ολόγυρά μας, δεν θα ’φτανε ολόκληρη η εφημερίδα. Μα, όπου κοιτάξεις θα τις βρεις, από το μεγάλο στο μικρό: από την ακατάσχετη συνωμοσιολογία για τις ξένες δυνάμεις που μας απειλούν (απόλυτα καλοί=«αληθινοί Ελληνες», απόλυτα κακοί=Μέρκελ, ΔΝΤ και ντόπιοι πράκτορές τους), στη δικαιολόγηση της ανομίας (απόλυτα καλοί=παρανομούντες, απόλυτα κακό=κράτος), και την επίθεση των χούλιγκαν στο Θέατρο Τέχνης (απόλυτα καλό=Ολυμπιακός, απόλυτα κακό=ΠΑΟΚ) – καθώς και τόσες άλλες. Αλλά βέβαια το μελόδραμα δυναστεύει και τις ευρύτερες, εθνικές μας αφηγήσεις. Ετσι, ξεσήκωσε θύελλες η σειρά «1821», του ΣΚΑΪ, καθότι επιχειρεί να πει την ιστορία της Επανάστασης ψύχραιμα, επιτρέποντας και κάποιους τόνους γκρίζου. Ετσι, προκαλούν τη μήνι μερίδας της Αριστεράς όσες αναλύσεις της δεκαετίας του 1940 αρνούνται το σύνηθες μανιχαϊκό σχήμα (απόλυτα καλοί=αριστεροί, απόλυτα κακοί=οι άλλοι). Ο Αριστοτέλης βέβαια, που πρώτος μελέτησε την αφήγηση, ως γνωσιακό εργαλείο, πίστευε άλλα. Θεωρούσε την πιο πετυχημένη αφηγηματική μορφή την τραγωδία, η οποία, έλεγε, πρέπει να έχει πρωταγωνιστή κάποιον που δεν είναι ούτε απόλυτα καλός ούτε απόλυτα κακός, αλλά «μεταξύ τούτων» – έναν ήρωα δηλαδή τελείως αλλιώτικο από το μελοδραματικό. Και επίσης, τα βάσανα του τραγικού ήρωα πρέπει να οφείλονται όχι σε εξωτερική επιβουλή κάποιων κακών, ή στην κακή του τύχη, αλλά σε δικό του λάθος, κάποιο σοβαρό ξαστόχημα. Μια τέτοια αφήγηση, θεωρούσε ο Αριστοτέλης, δίνει καλύτερη εικόνα της ανθρώπινης αλήθειας, σε μεγαλύτερο βάθος, και άρα μας βοηθά καλύτερα να την καταλάβουμε. Αλλά, βέβαια, ο Αριστοτέλης ήταν σοφός…».
Πάρτε μια γεύση από το εγχείρημα του logicomix, όπως το παρουσιάζουν οι δημιουργοί του, Απόστολος Δοξιάδης και Χρίστος Παπαδημητρίου.
