Ο Κροίσος της Αναβύσσου, περί το 530 π.Χ, Εθνικό και Αρχαιολογικό Μουσείο.
Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό ενεπίγραφο, επιτάφιο, μαρμάρινο έργο, (από παριανό μάρμαρο). Βρέθηκε στην περιοχή Φοινικιά της Αναβύσσου Αττικής το 1937. Το άγαλμα σώζεται ακέραιο, με ίχνη ερυθρού χρώματος. Σώζεται επίσης, η βαθμιδωτή βάση του, με εγχάρατη επιγραφή, η οποία αναφέρεται στο μνήμα του νεκρού Κροίσου που έπεσε στη μάχη. «ΣΤΕΘΗ ΚΑΙ ΟΙΚΤΗΡΟΝ ΠΑΡΑ ΣΕΜΑ ΚΡΟΙΣΟΥ ΘΑΝΟΝΤΟΣ ΤΙΣ ΠΟΤ’ ΕΝΙ ΘΟΥΡΟΣ ΑΡΕΣ ΟΛΕΣΕΝ ΤΟΙΣ ΠΡΟΜΑΧΟΙΣ». Διαθέτει όλα τα γνωρίσματα των ώριμων αρχαϊκών αττικών κούρων, αν και συγκρινόμενο με τους κολοσικούς κούρους, αποδίδει πια σχεδόν τα ανθρώπινα μέτρα (ύψος 1,94 μ.). Η μορφή παρουσιάζεται μετωπική και συμμετρική, στη χαρακτηριστική άκαμπτη στάση της προβολής του αριστερού ποδιού, μια στιβαρή, βαριά φιγούρα με έντονη υποβλητική δύναμη. Το σώμα ογκηρό και σφριγηλούς τους μυς και με τα στιβαρά του μέλη οργανικά διαρθρωμένα. Η αυστηρή οργάνωση του αγάλματος με βάση τον κατακόρυφο και οριζόντιους άξονες, συνεχίζει να υποτάσσει τη μορφή ως σύνολο αλλά η αύξηση του όγκου στο θώρακα ισορροπεί από την πλάτη ως τους γλουτούς με τη σπονδυλική στήλη να αποκτά χαρακτηριστική κυρτόκοιλη μορφή. Τα μυώδη σκέλη αποδίδουν σταθερότητα στον κορμό , οι γοφοί στρογγυλεύουν, η σάρκα είναι αφθονότερη από το σύνηθες, αποδίδοντας πρωτόφαντη σωματική πληρότητα, ξεπερνώντας σε ένα βαθμό την αυστηρά δυσδιάστατη μορφή των πρωιμότερων κούρων. Έτσι, επιτυγχάνεται ως φυσική η απόδοση της κοιλιακής χώρας, της σπονδυλικής στήλης και των αυτιών, ενώ τα χέρια έχουν πλεόν αποσπασθεί από τα πλευρά. Το πρόσωπο παραμένει ουδέτερο, ανέκφραστο και το βλέμμα απόμακρο. Μόνο δείγμα έκφρασης το ελαφρύ, σχεδόν αδιόρατο αλλά και συνάμα αυτάρεσκο χαμόγελο, που έμεινε γνωστό ως αρχαϊκό μειδίαμα. Τα μαλλιά μακριά, περιβάλλονται από ταινία ενώ οι βόστρυχοι στο μέτωπο αποδίδονται σαν ρόδακες. Η κόμη διαμορφώνεται ως ενιαίο σύνολο με συνενωμένους πλοκάμους πίσω και σε σειρά βοστρύχων πάνω από το μέτωπο, μεγεθυνόμενους προς τους κροτάφους. Αν και εξακολουθεί να προδίδει διακοσμητική στάση , πέφτει πιο μαλκά, ,σχεδόν κυματιστά , με την κάτω άκρη της στρογγυλεμένη γύρω από το κεφάλι να συγκρατεί την ταινία. Είναι, τέλος, εμφανής η προσπάθεια του δημιουργού να αποδώσει το αριστοκρατικό ιδεώδες της εποχής. Εκφράζοντας τα ιδανικά των αριστοκρατών, ως εξιδανικευμένη μορφή, ο ρωμαλέος γυμνός ανδρόπαις, που απεικονίζεται στην ακμαιότερή του ηλικία, χρησιμοποιείται ως σύμβολο σωματικής και ηθικής δύναμης της ευγενούς τάξης. Μέσα από την απαθή έκφραση, το αριστοκρατικό πρότυπο, παρουσιάζεται εναρμονισμένο με ένα ιδεατό υπερβατικό κόσμο, πέρα από την ατελή καθημερινότητα, τα πάθη και την αβεβαιότητα όπου κατακτάται η υστεροφημία, το απώτατο αγαθό του ηρωικού αρχαϊκού ανθρώπου. (Βασική Πηγή: Ελληνική Τέχνη, Αρχαία Γλυπτά, εδοτική Αθηνών).
Περισσότερα δείγματα αρχαϊκής γλυπτικής, μπορείτε να δείτε παρακάτω:
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=jwfOWixCH1Q&w=425&h=350]
