«Οι ιστορίες του κ. Κόυνερ» γράφονται αμέσως μετά την ανακάλυψη που κάνει ο Μπρεχτ για τη σύνδεση του μαρξισμού με τα καθημερινά γεγονότα. Οι ιστορίες αυτές έχουν έναν κοινό άξονα: δείχνουν τη συμπεριφορά του ατόμου, του κ. Κόυνερ, απέναντι σε φαινόμενα της καθημερινής ζωής, και τις αντιδράσεις του απέναντι σε καθιερωμένες αντιλήψεις και καταστάσεις. Καθώς μάλιστα ο κ. Κόυνερ τοποθετείται, από τη μια ιστορία στην άλλη μέσα σε μια διαφορετική κατάσταση, όλες οι ιστορίες μαζί συνθέτουν έναν κόσμο «εν κινήσει»…Ο Μartin Esslin αυτόν τον κόσμο του Μπρεχτ, τον βλέπει να ισορροπεί ανάμεσα σε μια αρνητική και θετική στάση ή καλύτερα «τα έργα του έχουν ελλειπτική κατασκευή: κείνο που κυριαρχεί απ’ άκρη σ’ άκρη είν’ η αρνητική πλευρά, κι ο κόσμος παρουσιάζεται σαν τόπος φρίκης. Κάποιες φορές, και μόνο στο τέλος, υπάρχει κάποιος υπαινιγμός πως όλ’ αυτά πρέπει, και θα μπορούσαν, ν’ αλλάξουν».
Το διήγημα «Αν οι καρχαρίες ήταν άνθρωποι» είναι το μεγαλύτερο της συλλογής. Σ’ αυτό ο Μπρεχτ παρουσιάζει με αρνητικό τρόπο τη δομή και την οργάνωση της αστικής κοινωνίας σ‘ όλες τις εκφάνσεις της, από τις διαπροσωπικές σχέσεις ως τους θεσμούς. Βασική τεχνική: η αλληγορία. Το αναφορικό μέρος της αλληγορίας: (όπως) οι καρχαρίες Vs τα ψαράκια, το δεικτικό / τροπικό μέρος: (έτσι) οι κεφαλαιοκράτες – εξουσιαστές Vs οι απλοί άνθρωποι, κοινός όρος: η σχέση κυριαρχίας με σκοπό την εκμετάλλευση – καταπίεση των αδυνάμων, λειτουργία – προέκταση: διαλεκτική κατάδειξη της αδικίας, της εκμετάλλευσης που εφαρμόζει η κυρίαρχη κοινωνική τάξη σε υλικό και πνευματικό επίπεδο για να ποδηγετεί τους πολλούς, οι οποίοι μαθαίνουν να ζουν υποταγμένοι και συμβιβασμένοι μέσα σε μια επίφαση ελευθερίας.
Δείτε μια εικονοποιημένη απόδοση του διηγήματος:
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=NHkrH3S6sbo&w=425&h=350]
Μπορείτε, τώρα, να συγκρίνετε όσα υπαινίσσεται ο Μπρεχτ για τη σχέση εξουσίας – εξουσιαζομένων, αλλά και για τη φύση της εξουσίας, με την πολιτική αλληγορία της «Φάρμας των ζώων» του Τζόρτζ Όργουελ.
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=XmBy36TEhhw&w=425&h=350]
Ας δώσουμε και το έτερο διακείμενο που κληθήκατε να μελετήσετε σε σχέση με το διήγημα του Μπρεχτ επεκτείνοντας τη «ζωομορφική» πολιτική μας ανάλυση: « Ο μέρμηγκας» του Μάνου Λοϊζου:
Ένας μέρμηγκας κουφός με πήρε απ το χέρι
Είμαι λέει ο πιο σοφός σ΄ ολόκληρο τ’ ασκέρι
Και τα μικρά του τα μερμηγκάκια
χειροκροτάνε μ’ ενθουσιασμό
εν-δυο προσκυνάμε,
εν-δυο πολεμάμε,
εν-δυο δεν πεινάμε
[youtube=http://www.youtube.com/watch?v=yezymAqWwUg&w=425&h=350]
Τα βολεύεις μια χαρά σπουδαίο μου μυρμήγκι
όμως πρόσεχε καλά τ’ ωραίο σου λαρύγγι
Και τα μικρά του τα μερμηγκάκια
χειροκροτάνε μ’ ενθουσιασμό
εν-δυο προσκυνάμε,
εν-δυο πολεμάμε,
εν-δυο μα πεινάμε
Πριν προλάβω να του πω το σύστημα ν’ αλλάξει
πλάκωσε όλο το χωριό το μέρμηγκα να χάψει
Μαι τα μικρά του τα μερμηγκάκια
χειροκροτάνε μ’ ενθουσιασμό
εν-δυο προσκυνάμε,
εν-δυο μα πεινάμε,
εν-δυο θα σε φάμε!
* οποιαδήποτε ομοιότητα σκεφτείτε με πρόσωπα και καταστάσεις της ζωής σας ,ΔΕΝ είναι σίγουρα συμπτωματική…
