Σκέψη 1^η

Το σχολείο ετυμολογικά συνδέεται με τη λέξη «σχόλη». Η «σχόλη», με την αρχαιοελληνική της έννοια, αυτήν της πνευματικής ενασχόλησης και εμβάθυνσης στην απολύτως ελεύθερη στοχαστική ζωή αντικατοπτρίζει την εμπειρία που θα θέλαμε να βιώνει στο σχολείο κάθε μαθητής/τρια μας. Είναι το αντίθετο της α-σχολίας, δηλαδή της υποχρεωτικής και δεσμευτικής διεκπεραίωσης της γνώσης.

Ως παιδαγωγοί οφείλουμε να προσπαθήσουμε για να  βιώνουμε, τόσο εμείς, όσο και οι μαθητές μας περισσότερο τη «γεύση» της σχόλης και όχι της ασχολίας. Αυτό σημαίνει ότι ενθαρρύνουμε την ανέμελη και ελεύθερη σκέψη, δίνουμε το χώρο, το χρόνο και τη διαθεσιμότητα να αναπτύξει καθένας μαθητής τα ενδιαφέροντά του, να φέρει στην κοινότητα τις ιδέες του και να μάθει ή να γίνει δημιουργικός μέσα από αυτές επικοινωνώντας τες στους άλλους. Οργανώνουμε, επομένως, τη σχολική ζωή και τη μάθηση με σκοπό την παρακίνηση στη χαρά και στη δημιουργικότητα, με εμπειρίες που αποκαλύπτουν πως η δύναμη για ζωή συνδέεται οπωσδήποτε με την ενεργό δράση στην κοινότητα.

Σκέψη 2^η

Η ζωή στη σχολική κοινότητα πρέπει να αναπτύσσει συστηματικά τις επικοινωνιακές δεξιότητες των μαθητών δημιουργώντας συναισθηματικές σχέσεις δυνατές, ειλικρινείς και ισχυρούς δεσμούς φιλίας και αλληλοεκτίμησης. Ο έφηβος καλό είναι να αισθάνεται το σχολείο του ως μια δεύτερη «οικογένεια» που τον υποστηρίζει και τον φροντίζει, όπως η πρώτη, με τη διαφορά ότι αυτός, εκεί, μόνος του, είναι υπεύθυνος να επιλέγει πώς και σε ποιο βαθμό θα συνδεθεί με αυτήν, απελευθερωμένος από όποιον κοινωνικό ή γενετικό προκαθορισμό. Μέσα στο πνεύμα αυτής της κοινότητας, μέσα από τις άπειρες ευκαιρίες συμμετοχής που δίνονται, με την υποστήριξη και καθοδήγηση των δασκάλων του, αναπτύσσει και καλλιεργεί χρήσιμες δεξιότητες για την πραγματική ζωή, συνειδητοποιεί την αναγκαιότητα της ύπαρξης σαφών και συνεπών ορίων,  μαθαίνει να υποστηρίζει τις δικές του προσδοκίες, αλλά και των συνανθρώπων του. Η συμμετοχή σε μια τέτοια δραστήρια κοινότητα μάθησης και ζωής δίνει τα εσωτερικά κίνητρα για να κατανοήσει τον εαυτό του και τους άλλους αλλά κυρίως, να μάθει τη σημασία της προσφοράς.

Φτάνει στο σημείο να αισθάνεται ευγνωμοσύνη για μια τέτοια κοινότητα, καθώς αντιλαμβάνεται ότι η ζωή μέσα σ’ αυτήν τον καθοδηγεί να διαμορφώσει ένα σταθερό, συνεκτικό νόημα ζωής, με συνιστώσες: την ποιότητα και την αριστεία, την αξιοπρέπεια και την προσφορά. Κατανοεί τελικά ,μέσα στη σχολική του ζωή, τη βαθύτατη σημασία του σολωμικού στίχου: «Δεν το ‘λπιζα να ‘ναι η ζωή μέγα καλό και πρώτο». Με άλλα λόγια, νιώθει ότι εκεί μαθαίνει να αγαπάει τη ζωή και να επιδιώκει την ομορφιά σ΄αυτήν !

Σκέψη 3^η

Ένα πολύτιμο διαμάντι και ένα απλό μολύβι γραφής έχουν την ίδια ακριβώς χημική σύσταση. Πρόκειται για μόρια άνθρακα. Τι καθιστά πολύτιμο και σπάνιο το διαμάντι ενώ ευτελές και συνηθισμένο το μολύβι της κασετίνας μας; Η διαφορετική σύνδεση των μορίων του άνθρακα. Στους μαθητές μας, πρέπει να μάθουμε να δημιουργούν μεταξύ τους ισχυρούς και υγιείς κοινωνικούς δεσμούς, δεσμούς που να θυμίζουν την ομορφιά και την ανθεκτικότητα του διαμαντιού.

Καλλιεργώντας την κουλτούρα της «σύνδεσης» των μαθητών/τριών με τους δασκάλους και τους συμμαθητές, διαμορφώνεται το πνεύμα του συνανήκειν σε μια υποστηρικτική κοινότητα, ενώ, ταυτόχρονα, ο νέος άνθρωπος ενθαρρύνεται να θέτει υψηλές προσδοκίες για τον εαυτό του και να αισθάνεται αισιόδοξος ότι θα τους πετύχει. Έτσι, καθένας έχει τις ευκαιρίες να δημιουργήσει το προσωπικό του όραμα και υποστηρίζεται για να δουλέψει πάνω σε αυτό. Προσωπικότητα και ομάδα αλληλεπιδρούν ιδανικά για την αίσια έκβαση κάθε προσωπικού στόχου.

Επιμύθιο: Παραφράζοντας τον Ηράκλειτο: «Αναζήτησα και βρήκα τον εαυτό μου…»

Κάθε μαθητής/τριά μας πρέπει να φτάσει σε σημείο να σκεφτεί πως το προσωπικό του όραμα για το μέλλον, μπορεί να διαμορφωθεί και να ολοκληρωθεί δημιουργικά στο σχολείο του. Κι αυτό επειδή:

• είχε τις ευκαιρίες που «ξεκλείδωναν» τα κίνητρα της μάθησης,
• ποτέ δε σκέφτηκε ότι δεν έκανε κάτι γιατί δεν μπορεί, αλλά γιατί δεν το έχει προσπαθήσει ακόμη,
• έμαθε πώς να διαχειρίζεται κάθε αποτυχία,
• κατάλαβε πως πρέπει να αλλάζει μετά από κάθε αποτυχία
• συνειδητοποίησε πως, αν γίνει καλύτερος και, αν βοηθήσει τον διπλανό του να γίνει καλύτερος, θα γίνει η ζωή όλων καλύτερη, και τέλος
• επειδή κανένας δεν τον εμπόδισε να ελπίζει και να παλεύει για το ανέπλιστο !

Οι ελπιδοφόρες γενιές του μέλλοντος μας στο σχολείο του σήμερα, πρέπει να μαθαίνουν από μας, τους δασκάλους τους να μη σταματήσουν να αναζητούν το ανέλπιστο, το καινούργιο, δηλαδή αυτό που θα ανατρέπει κάθε προσωπική και συλλογική μεμψιμοιρία.

*(Οι παραπάνω σκέψεις κοινοποιούνται με αφορμή την έναρξη της σχολικής χρονιάς)